De ILC’s (interlevensbeschouwelijke competenties) zijn algemeen geformuleerd: ze dienen voor alle niveaus en onderwijsvormen in het leerplichtonderwijs (van 6 tot 18 jaar, eigenlijk vanaf 5 jaar dus, ssst, niet verder vertellen). Een concretisering zou leerkrachten kunnen helpen om de ILC’s te vertalen naar operationele leerdoelen voor de eigen ILC-lesprojecten, aangepast aan de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van de leerlingen, een groeilijn dus. Dit is geprobeerd in de schoot van ILCOS vzw, met vertegenwoordigers van de diverse levensbeschouwingen.
Hier eerst nog maar eens de officiële ILC’s, maar nu met de operationele werkwoorden in ’t vet…. (click to enlarge). Dat helpt al iets. Daarna de groeilijn met haar toespitsingen en concretiseringen.
In de groeilijn worden de ILC’s geconcretiseerd op drie niveaus:
- Niveau 1 (6-10 jarigen) : 1ste en 2de graad basisonderwijs
- Niveau 2 (10-14 jarigen) : 3de graad basisonderwijs en 1ste graad secundair onderwijs
- Niveau 3 (14-18 jarigen) : 2de en 3de graad secundair onderwijs
De Groeilijn ILC in één oogopslag (zal niet lukken, maar toch: een globaal overzicht – click to enlarge).
De concretiseringen bouwen op elkaar voort, d.w.z. elke volgende stap (niveau) veronderstelt de vorige. Anders gezegd: De competenties moeten groeien en dat doe je door ze per leeftijdsgroep (ontwikkelingsniveau) steeds verder open te vouwen. Zo komen ze tot ontplooiing.
– De evolutie van de kennis (linkerkolom van de ILC’s) begint dus bij feitelijke kennismaking, en gaat via meer conceptuele kennis naar – indien toepasselijk – metacognitieve kennis.
– De evolutie in vaardigheden en attitudes is ook gradueel: zij begint bij luisteren, herkennen en gaat via waarderen naar internaliseren. Op het laatste niveau krijgt persoonlijke bewustwording, kritische reflectie en engagement van de leerling extra aandacht, voorzover de ILC dat toelaat en voorzover de vrijheid van de leerling niet wordt ingeknot. Zo wordt de leerling op niveau 3 (14-18 jarigen) uitgedaagd om zijn/haar persoonlijke levensbeschouwelijke kijk te ontwikkelen en in te brengen in de interlevensbeschouwelijke dialoog.
NB: In het tweede deel van het officiële document wordt de groelijn ook nog eens uitgewerkt met het oog op de 3 graden van het Basisonderwijs.
In deze video (studiedag leerkrachten Basisonderwijs, PEGO) licht ik de groeilijn toe. Speciale aandacht voor Basisonderwijs.